Galeria dziedzictwa Ornety

Galeria dziedzictwa Ornety ma swoją siedzibę w jednym z najciekawszych zabytków architektonicznych i historycznych Warmii. Mieści się w Ratuszu (siedzibie władz miasta) na starym rynku w Ornecie.

Galeria powstała w 2013 roku i od tego czasu gromadzi pamiątki związane z historią miasta oraz regionu Warmii. Dzięki ofiarności lokalnego społeczeństwa, organizacji i instytucji pozyskano cenne eksponaty. Ukazują one czas świetności miasta i barwną historię Warmii. Od małych guziczków, dokumentów do dużych makiet zapomnianych budowli.

Do grona partnerów galerii należą m.in.: Muzeum Narodowe w Szczecinie, Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy, Stacja Muzeum w Warszawie, Muzeum Warmii i Mazur, Archiwum Państwowe w Olsztynie oraz Inter Marine w Gdyni.

 

Srebrne anioły orneckiego nieba

W 1953 roku na orneckim lotnisku pojawiły się samoloty odrzutowe 29 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. Była to jedna z lepszych w kraju jednostka lotnicza, która przez 16 lat nierozerwalnie była związana z miastem. Po tamtych czasach zostały pamiątki przekazane przez pilotów oraz żołnierzy, które wyeksponowane są w zabytkowych podziemiach Ratusza.

Wśród najciekawszych eksponatów można wyróżnić wyposażenie samolotu LIM:

• tablicę przyrządów,
• fotel katapultowy,
• oraz podwieszane zbiorniki paliwa.

Galeria może się poszczycić wspaniałą kolekcją lotniczego umundurowania i odznaczeń, jak również unikalnymi zdjęciami.

 

Orneta na morzach świata

Orneta była tym szczęśliwym miastem, które mogło się poszczycić statkiem drobnicowcem o nazwie MS “Orneta”. Statek en był jednym z 5 lewantów typu B-59, których nazwy wywodziły się od nazw miast rozpoczynających się od litery “O”. Należały do nich:

• MS Oliwa,
• MS Ojców,
• MS Orłowo,
• MS Olkusz,
• oraz MS Orneta.

Swój pierwszy rejs statek odbył w 1962 roku. Natomiast w 19784 roku zakończył służbę morską pod banderą PLO. W stałej ekspozycji znajdują się pamiątki przekazane przez członków byłej załogi MS Orneta oraz instytucje morskie. Uwagę zwracają dzienniki pokładowe i wyposażenie nawigacyjne.

 

Kolej na Warmii

Od 1884 roku w Ornecie było słychać gwizd lokomotyw i turkot kół wagonów. Wtedy też powstał budynek stacyjny, który można zobaczyć na makiecie. Od tego czasu Orneta nierozerwalnie związana jest z koleją. Pomimo skromnej wystawy można zobaczyć unikalny plan stacji z 1925 roku, jak również makietę nieistniejącego budynku stacyjnego wraz z całą infrastrukturą. Ciekawymi eksponatami są mundury kolejarzy i stare lampy. Orneta była ważnym węzłem kolejowym w pięciu kierunkach. Ciekawostką jest linia kolejowa, która łączyła Królewiec – stolicę Prus Wschodnich z Warszawą. Linia ta przebiegała właśnie przez Ornetę. Dzięki ofiarności pasjonatów zwiedzający mogą zobaczyć stare rozkłady jazdy oraz plany niemieckich kolei. Po czasach świetności orneckich kolei zostały ogromne wiadukty nad urokliwą rzeką Pasłęką.

 

Siedziba biskupów warmińskich

W XIV wieku przez 10 lat Orneta była siedzibą biskupów warmińskich. Stąd kierowano osadnictwem Warmii. Był to ważny ośrodek administracyjny. Zamek biskupów stanął na miejscu dawnego warownego grodu pruskiego. Niektórzy badacze uważają, że tu znajdowała się stolica pruskich plemion. Na ekspozycji można zobaczyć makietę tego zamku, jedyną taką na Warmii. Do dziś zachowały się skąpe informacje o zamkach na Warmii i dzięki nim udało się stworzyć tą makietę. Świetnym uzupełnieniem są mapy i szkice Ornety. Najciekawszym dokumentem kartograficznym pozyskanym z Muzeum w Sztokholmie jest plan miasta z 1627 roku. Również można podziwiać szaty liturgiczne i dokumenty piśmienne związane z Kościołem katolickim, który odgrywał dominującą rolę podczas rozwoju miasta.

 

Okres wojennej zawieruchy

Miasto w okresie ostatniej wojny zostało w 30% zniszczone. Był to ważny rejon obronny w Prusach Wschodnich. To właśnie stąd startowały samoloty Luftwaffe podczas operacji “Barbarossa”, a potem całej kampanii niemiecko – radzieckiej. W rejonie Ornety przebiega linia umocnień zwana “Trójkątem Lidzbarskim”. W styczniu 1945 roku kilkaset tysięcy niemieckich żołnierzy 4 Armii z rejonu Orneta – Młynary próbowały przerwać okrążenia. O tamtych dramatycznych czasach świadczy ekspozycja militarna: kolekcja łusek, oporządzenia żołnierzy, czy też odznaczeń i medali – będąca uzupełnieniem wiedzy o mieście. Na szczególną uwagę zasługuje kolekcja rzadkich odznaczeń pilotów Luftwaffe.

 

Ornecki skarb

We wrześniu 2001 roku podczas prac remontowych iglicy wieży orneckiego ratusza odnaleziono 5 dokumentów. Dwa dokumenty papierowe oraz trzy pergaminowe. To rękopisy wytworzone od XVI do XIX wieku. Zawierają informacje z tego okresu, które niewątpliwie poszerzają wiedzę historyczną o naszym mieście i regionie. W iglicy wieży ratuszowej zostały umieszczone w 1832 roku. Obecnie światłokopie wraz z tłumaczeniem tychże dokumentów można podziwiać w Ratuszu Miejskim w Ornecie.

 

Źródło: ORNETA – miasto smoka, Orneta 2019